Hyperactiviteit en een niet geïntegreerde spinale galant reflex (een vervolg op het artikel Ontwikkelen begint met bewegen)
Sanne is acht jaar en een echte wiebelkont. Zitten op een stoel lukt haar bijna niet, haar aandacht vliegt overal naar toe. ‘Sanne heeft geen rust in haar lijf” schrijft haar vader. ‘Dat heeft gevolgen voor haar school prestaties, maar ik merk dat ze er ook heel moe van wordt. Kun jij iets voor haar doen?’
Jelle is vijf jaar en weigert consequent om een lange broek aan te trekken. Ook een onderbroek wil hij niet aan. Elke ochtend geeft het strijd. Het enige dat lukt is een loszittende pyamabroek met een wijd shirt erover heen. ‘Wij hebben van alles geprobeerd en merken dat we de moed al aardig opgeven. Wat kunnen wij doen aan Jelle s onhandelbare gedrag?’
Sanne en Jelle, twee voorbeelden van kinderen uit mijn praktijk. Het lijkt of er hier sprake is van heel verschillende problematiek. Niets is minder waar. Beide kinderen ondervinden problemen van een niet goed geïntegreerde reflex. Om uit te leggen hoe dat werkt even een klein stukje uitleg over ontwikkelend bewegen.
Ontwikkelen begint met bewegen
Het kind ontwikkelt zich aan de hand van bewegingspatronen. De bewegingspatronen zijn ‘verpakt’ in de vorm van primaire reflexen. Primaire reflexen zijn aangeboren bewegingen die niet met ‘de wil’ zijn aan te sturen en bestuurd worden vanuit de hersenstam. Iedere gezonde, pasgeboren baby beschikt over vele reflexen die zich in een vaste volgorde en in een vaste periode ontwikkelen. Deze bewegingen ontstaan al in de baarmoeder. Ze vormen de basis voor de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel en de hersenen, sturen door hun bewegingen het kind tijdens de uitdrijving uit het geboortekanaal en zorgen ervoor dat het de eerste maanden van zijn bestaan kan overleven. Elke reflex is gekoppeld aan een bepaald gebied in het brein, met als doel het kinderlijf en brein goed samen te laten werken op zowel fysiek, als sociaal/emotioneel en cognitief vlak. Reflexen zijn de springplanken om naar een volgend bewegingspatroon te komen. Zij slijpen, ieder op hun eigen manier, een bewegingspatroon in. De taak van een reflex zit erop wanneer het bewegingspatroon goed begrepen is. Dan wordt een reflex geïntegreerd.
Soms gaat het anders: niet geïntegreerde reflexen
Wanneer er een disbalans optreedt tussen lijf en brein als gevolg van een stressfactor zoals bijvoorbeeld ziekte, een (geboorte) trauma, niet natuurlijke bevalling of een een niet veilige omgeving, kan de reflex aanwezig blijven of opnieuw op ‘aan’ gaan, als een overlevingsstrategie. Bewegingen zijn dan minder goed bestuurbaar. Een reflexmatige beweging heeft altijd voorrang en verstoort zo het normaal functioneren. Het kind zal deze niet gewenste bewegingen en reacties willen onderdrukken of compenseren met alle gevolgen van dien.
Er zijn veel verschillende reflexen. Zij ontstaan in een vaste volgorde, op een min of meer vaste tijd en kennen ieder hun eigen functie. Wanneer er iets mis gaat met de integratie zal iedere reflex zijn eigen verstoring geven. Sanne en Jelle laten beide een niet goed geïntegreerde spinale galant reflex zien.
De spinale galant reflex
Wanneer een baby op de buik op de onderarm wordt gelegd en er bijvoorbeeld met de achterkant van een potlood aan één kant van de wervelkolom een lijn wordt getrokken, zal de heup aan de kant van de stimulus, ongeveer 45 graden abduceren (naar buiten bewegen). Wanneer je deze stimulans symmetrisch uitvoert gaat de baby plassen. Deze reflex komt tevoorschijn rond de twintigste week van de zwangerschap. Bij de geboorte is deze volledig actief en tussen de 3 en 9 maanden na de geboorte moet deze reflex geïntegreerd zijn. (Dat wil zeggen, begrepen door het lijf en brein waardoor de reflex kan uitdoven).
Functie
Het doel van deze reflex is de baby te helpen om geboren te worden. Door de weeën wordt het lijf van de baby gekneed, zo ook de lage rug. Dit zet de spinale galant in werking waardoor de heup omhoog gaat aan de kant waar de lage rug wordt aangeraakt. Zo maakt de baby zelf de beweging om door het geboortekanaal te kunnen glijden. Na de geboorte ondersteunt de spinale galant de bewegingspatronen die plaats vinden in voor-achterwaartse richting en boven-onder richting. Daarbij draagt deze reflex zorg voor de ontwikkeling tussen de benen en de romp: de spinal galant bereidt het kind voor op staan en lopen.
Wanneer deze reflex niet goed geïntegreerd wordt, blijft hij aanwezig. Een niet geïntegreerde reflex is een ongeremde beweging en zal altijd plaatsvinden. Ook al wil je niet dat dit gebeurt. Onder invloed van de spinale galant reflex zal de rug, doordat deze getriggerd wordt, bewegen. Strak ondergoed, een riem, een boord van een broek, maar ook de rugleuning van een stoel kunnen het kind (zijn rug) al zodanig triggeren dat deze het als niet prettig ervaart.Het kind kan moeilijk stilzitten, is voortdurend in de weer, schuift op de stoel of staat telkens op van zijn stoel. Dat gebeurt ook op school, wat ten koste gaat van de concentratie en aandacht bij de lesstof. Een ander gevolg van een niet geïntegreerde spinale galant kan zijn dat het kind geen strakke kleding kan verdragen rond zijn middel. Kleren moeten los zitten. Omdat de blaas ontspant wanneer de spinale galant wordt opgewekt, hebben deze kinderen vaak moeite met zindelijk worden of lukt het hen niet de plas op te houden.
Een niet geïntegreerde spinale galant aan één kant van het lichaam kan zorgen voor scheefgroei van de wervelkolom en het bekken. Soms lopen kinderen (en volwassenen) met één heup wat gedraaid, wanneer de reflex eenzijdig niet geïntegreerd is.
Kenmerken:
- Scoliose (scheefgroei van de wervelkolom)
- lopen met één heup of beide heupen in exorotatie (buitenwaarts gedraaid)
- Instabiliteit
- Een hekel hebben aan strakke kleding, vooral bij de heupen en de lage rug
- Moeilijk kunnen stilzitten; voortdurend moeten opstaan, wiebelen, draaien op de stoel, of steeds een arm, hand, been of voet moeten bewegen.
- Problemen met luisteren en taal
- Verkramping (of juist spierzwakte) van de onderrug, door het vast willen zetten van de voortdurende impuls tot beweging.
- Concentratieproblemen
Link naar video actieve spinal galant reflex : https://www.youtube.com/watch?v=vxFHSTDDz20
Wat kun je doen?
Door sensorische- en motorische stimulatie van sleutelgebieden, die te maken hebben met de spinale galant reflex, kun je ervoor zorgen dat de juiste neurologische verbindingen gelegd gaan worden. Middels een oefenprogramma, in spelletjesvorm voor thuis en therapeutisch in de praktijk, kun je het kind het juiste bewegingspatroon aanleren. Voor ouders en het kind hoeft dit geen zwaar programma te zijn. Zelf kies ik er voor om het kind (samen met zijn ouders) één of twee oefeningen per dag te laten doen. Elke dag 10 minuten een beweging herhalen, zorgt er al voor dat het juiste bewegingspatroon kan inslijpen. Omdat de oefeningen op verschillende manieren aangeboden kunnen worden, kun je zorgen voor variatie.
Hoe lang voor herstel?
Volgens de literatuur duurt het drie tot vier maanden voor de reflex geïntegreerd is. Mijn praktijkervaring is dat dit veel sneller kan gaan, wanneer je naast de integratie ook zorgt voor bewustwording en herkenning: Wat is er aan de hand? Wat gebeurt er? Waarom gebeurt het? Dat geeft rust voor het kind, zijn ouders en zijn omgeving. Het kind begrijpt wat er gebeurt in zijn lijf, waarom het niet fijn voelt. De ouders en de omgeving van het kind begrijpen wat er speelt en zullen meer vanuit rust gaan handelen. Dat neemt stress weg (ruzie, irritatie, onbegrip) waardoor er meer rust en begrip komt: thuis, in de klas en in het kinderbrein.
Een oefening
Een leuke oefening om samen te doen is de volgende: staan op handen en knieën, tegen elkaar aan. Probeer elkaar weg te duwen, alleen met de heup. Doe de oefening aan beide kanten. Dus een wedstrijdje wegduwen met de linkerheup, daarna met de rechterheup.
Carla van Wensen
bron: http://www.masgutova.com http://www.inpp.nl
Wil je meer hierover weten? Of meer leren over de invloed van bewegingspatronen op de ontwikkeling van het kind.https://carlavanwensen.nl/workshops/Kind-in-evenwicht